"Sufrín un accidente no barco de pesca no que estibaba atún e ao ver o abandono brutal o que me vin sometido por parte de todos decidín buscarme a vida escribindo"
Francisco Javier Aboy co seu can Chamán.
ENTREVISTA AO ESCRITOR FRANCISCO JAVIER ABOY LOSADA QUE SE ACABA DE MUDAR A VIVIR AO MUNICIPIO DE AGOLADA
Laura Moure/Agolada
A parroquia agoladesa de Ventosa era o paraíso que estaba procurando o polifacético Francisco Javier Aboy Losada. Naceu en Gién, na comarca de Loiret, en Francia, cando seus pais emigraron para traballar. Viñeron para Galicia, cando el tiña dous anos. "Por iso nunca aprendín ese fermoso idioma. Meus pais falábano e escribían perfectamente, a pesar de non ter moitos estudos, pois naquela época, era moi difícil ir ao colexio. Había que traballar moi duro para levantar o país que estaba nunha ditadura. Estiveron no país galo, 14 anos, ata o 1975, que voltaron a súa terra". Agora el e seu pai viven no lugar da Laxe (Ventosa)
1. Dende cando vive en Ventosa e como acabou aquí?
Vivo non concello de Agolada dende ou 25 de maio do 2021 e empadroneime o 3 de xuño. Xa podo dicir, con orgullo, que son agolense ou agoleño. Levo anos buscando unha casa apropiada, para que meu pai estea cómodo e poida gozar do aire libre e rural, paseando por unha horta. Nantes, pernotábamos nun entresolo dun edificio con escaleiras que lle impedían saír á rúa. Ten 85 anos, é dependente de terceiro grao e ten unha discapacidade dun 75%. Eu son seu titor legal e fillo coidador. Puxen anuncios de procura nas redes sociais, en concreto non Facebook. Respondeume unha amizade que teño en común co alcalde Luís Calvo Miguélez, que se enterou, que neste lugar de Laxe, na aldea de Ventosa, había unha casa cun horto de planta baixa, que eran as características que nos interesaban e que ou alugueiro era económico. Púxenme en contacto con Luís e concertei unha entrevista con el para coñecelo en persoa. Presentoume á muller que me arrendou ou piso e o mesmo día tomei a decisión de vir para este novo fogar.
2. Como esta sendo a vida aquí?
Está sendo como me figuraba. Tranquila e silenciosa. Non hai nada como o ambiente natural do rural galego. Isto é vida e benestar, para quen sepa apreciala.
3. Que o que máis lle está gustando de Agolada?
Do pouco que coñezo ata o momento, gústame a sua historia antiga. Son afeccionado a buscar petróglifos, mámoas, dolmens/dólmenes e todo ou que estea relacionado cas artes rupestres, covas, prehistoria, etc. Tamén gústanme as contrucións da Idade Media e dos séculos anteriores e tamén os eventos das feiras artesanais e labregas que se celebran por esta comarca de Deza.
4. Como foi adentrarse na literatura cunha serie de cancións compostas para o grupo musical no que cantaba?
Foi unha experiencia agradable. Divertinme moito cando cantaba nese grupo que se chamaba “Carpe diem Carpe noctem”, xa hai máis de vinte anos atrás. Polo ano 1995, empecei a escribir cancións, animado pola xente que viña de cliente a un bar, onde eu traballaba de camareiro. Nas horas mortas, cando non había a nadie a quen servir e estaba todo feito, aproveitaba e escribía mentres escoitaba música de autores e compositores españois, como Héroes del Silencio, Elefantes, Joaquín Sabina, Extremoduro, Último de la fila, Enemigos, Nino Bravo, etc.
5. A música agora tenna aparcada?
Nunca fun músico profesional. Tampouco estudiei solfeo nin nada relacionado con esa marabillosa arte.Todo saíu por paixón. Agora só canto e toco tres cancións do libro, cando fago as presentacións e asino a obra.
6. Tamén teño entendido que lle gusta a fotografía.
Estudei fotografía artística durante dous anos no Mestre Mateo, en Santiago de Compostela, que é unha escola de arte e oficios artísticos. Pero non puiden rematar os estudos, porque naquela época tiven que facerme cargo de miña nai, que estaba moi enferma. Faleceu de cancro o 6 de xuño do 2012.
7. Cando e como nace a súa afección pola poesía?
No ano 2009, sufrín un accidente no barco de pesca no que estibaba atún, no porto de Pobra do Caramiñal. A escaleira pola que subiamos e baixabamos os traballadores as bodegas de carga no cambio de turno, soltouse e precipiteime eu só ao vacío dende unha altura de seis metros. No 2010, perdín o emprego e estiven sete anos apuntado no paro, ata que no 2017, conseguín unha praza de mariscador como autónomo. Tamén tiven que darme de baixa, pois non fun capaz de conciliar ese emprego, coa atención que requería meu pai: as 24 horas, sete días a semana, 365 días o ano. No ano 2015, despois de estar seis anos en lista de espera, operáronme da lesión que tiña nas vértebras e puxéronme unha placa de titanio para suxeitalas. O ver o que fixeron conmigo, o abandono brutal o que me vin sometido por parte da empresa, a mutua, o sindicato, os poderes gubernamentais, Servizos Sociais, Sanidade, etc, decidín buscarme a vida escribindo.
Tamén, sobre todo, polo abandono ás persoas maiores, os desahucios, os suicidios, a violencia de todo tipo, as drogas, as mafias, etc.
8. Fálame da súa obra Los escritos quebrados del Úrkalo?
É un compendio de 225 poesías narrativas, dividido en cinco capítulos ilustrados con 50 fotografías en branco e negro.
O primeiro capítulo trata sobre sentimentos románticos pasionais. Amor e vida na parexa.
O segundo capítulo trata sobre a falta de ánimo e as emocións viscerales que sinto por culpa da actualidade que vivimos agora e sempre. Rabia, agotamento, ira, frustación, impotencia, etc.
O terceiro capítulo trata sobre como se vai desenvolvendo a sociedade e cousas que foron pasando no tempo. Eu vexo que hai xente que vive unha anarquía e fai o que lle dá a gana, e outra xente vive nunha ditadura sen poder levantar cabeza nunca. Ruina, coaccións, ameazas, agresións, burlas, familias enteiras vilipendiadas, marxinación, calumnias, etc. Todo o que conleva a que unha persoa se sinta inutil, despreciada e denigrada.
O cuarto capítulo trata sobre contos, fantasía, mitoloxía, misticismo, etc. Mundos idilícos e oníricos.
O quinto capítulo é a recopilación das cancións que cantaba no grupo.
9. Que significa para vostede a palabra Úrkalo?
Este libro está dedicado á miña nai Chiruca, ao meu pai Eladio, á miña amiga Ruth Castro Abeijón e a Chamán. De onde procede o nome e, o significado que lle dá o autor, a explicación é a seguinte:
Úrkalo: Ente creada polo vínculo espiritual das almas dun can coa dun humano. A orixe do comezo. Instinto animal. O nome xurdiu da mente do autor, cando miraba un escudo heráldico esculpido en pedra, na fachada norte que está orientada cara ao oeste, da igrexa Santa Columba da vila de Rianxo, construída no século XV, pero con engadidos de distintos estilos arquitectónicos como o gótico, plateresco e barroco. Xunto ao escudo, ao seu lado, tamén hai esculpido un can atado cunha cadea, que os une enfrontados. Nun principio lembroume a lenda do Urco, pero a miña imaxinación disparouse, cando observei, como me vixiaban as gárgolas...
Ur- Ka-O: Palabra esdrúxula que dá nome a unha entidade, ou deidade, na cultura moderna. Tres sílabas con distintos significados, que representan o misticismo da Santa Trinidade, o paso do tempo na eterna inmortalidade e a evolución do infinito.
Ur: Foi un dos primeiros continentes que derivou polos océanos da Terra. Formouse fai 3.000 millóns de anos, no Eón Arcaico. Uniuse a Nena e Atlántica para formar o súper-continente, Rodinia. Tamén formaría parte de Pangea, ata a súa fragmentación en Lourasia e Gondwana.
Ur: foi unha antiga cidade ao sur de Mesopotamia, que é nomeada na biblia.
Ur: é unha letra do alfabeto Ogam. A orixe do alfabeto Ogam, é atribuído en O Libro de Ballymote, un manuscrito medieval irlandés. Ogma era representado como Hércules, cun mazo e capa de pel de león. "Cara de Sol fillo de Breas", un dos deuses goidelicos irlandeses máis antigos.
Ur: é unha localidade francesa.
Ur: é o nome nórdico dunha runa, cuxo significado é auga.
Ka: Representa a mitoloxía exipcia. É a forza vital do espírito humano. O principio universal inmortal da vida. Ka, é creado por Jnum, o deus creador que modela, no seu torno de oleiro.
O: É un pronome persoal que substitúe o atributo de verbos copulativos como; ser, estar e parecer.
10. Quen é Chamán e como é de importante para vostede?
Chamán fue un Bóxer leonado que adoptei en 2011, cando tiña oito meses. Acompañoume no evento da causa da marcha do camiñante en 2011. Unha ruta de supervivencia e acampada libre, en dirección sur pola Vía da Prata ata chegar a Béjar na fronteira de Castilla León e Extremadura. En protesta polos abundantes desahucios que se estaban producindo, facendo sufrir a millóns de familias dende 2008 en adiante. A miña familia tamén tivo que pasar por ese mal trago, dúas veces. Coincidimos coas acampadas dos indignados do 15M, en Santiago de Compostela, Zamora, Salamanca e Madrid, apoiando este movimento social, para esixir a banca e aos políticos de aquela época, que nos devolvesen os nosos dereitos e liberdades. Fumos entrevistados para un documental que se emitiu no estival de cine de Málaga, cuxo título é Manos arriba, esto es un contrato, e que se pode atopar en internet. Foi o meu compañeiro, o meu amigo, o meu irmao…, foino todo. A xente que o coñeceu, nunca o esquecerá, porque era tenro, divertido, bondadoso, educado, atento…, e repartía cariño e mimos a todas as persoas que o detectaba con problemas. Era un pilar na miña vida. Un apoio incondicional. A min axudoume moitísimo. Tiña n carácter fóra do común. A súa lealdade, a súasu nobleza, a súa educación e intelixencia, o seu carácter divertido, sabía transmitir tranquilidade..., esas eran as súas insignias. A xente dicíame que só lle faltaba falar, aínda que non facía falta, pois coa mirada, xa o dicía todo. Era moi expresivo. Faleceu de cancro o 15 de decembro del 2019, aos 20 días de ser operado. O seu corpo reposa nunha tumba baixo árbores frutais, nunha finca de Rianxo, que mira cara a ría de Arousa.
